5.5. Prekovremeni rad

PITANJE: Zamolio bih za mišljenje u vezi obračuna prekovremenih sati. Naime, firma iz Banja Luke u kojoj radim je organizovala rad u tri smjene, zbog specifične potrebe posla – održavanja kontinuiteta proizvodnje. Svi radnici rade standardno 40 sati sedmično, ali su po smjenama raspoređeni – u jednoj sedmici od 6-14 h, u drugoj od 14-22 h, a u trećoj od 22h do 6h (narednog dana ). Poslodavac je u skladu sa članom 67 stav 7 – Zakona o radu Republike Srpske (Sl gl RS 66/2018) – standardnu radnu sedmicu rasporedio u skladu sa prirodom posla i organizacijom rada. Rad noću, tj. treća smjena (od 22h do 6 h narednog dana) – se tretira kao rad noću u skladu sa članom 74, stav 5 – Zakona o radu Republike Srpske (Sl Gl RS 66/2018 ), – te se plata po osnovu rada noću (tj. za sate rađene po noću) uvećava za 30 % u skladu sa Odlukom o utvrđivanju uvećanja plate, visine primanja po osnovu rada i visine pomoći radniku ( Sl Gl 39/2022). Da li se rad u drugoj (14-22 h) i trećoj smjeni (od 22 h do 6 h narednog dana) tretira kao prekovremeni rad – tj. da li se na njega obračunava uvećanje po osnovu prekovremenog rada – u skladu sa navedenom Odlukom o utvrđivanju uvećanja plate (Sl Gl 39/2022), ukoliko se radi u sklopu sedmičnih standardnih 40 sati rada, ukoliko je poslodavac tako rasporedio radne sate u skladu sa prirodom posla (kontinuirano održavanje proizvodnje)?

PITANJE: Kako se obračunava rad na dane državnog praznika prema kolektivnom ugovoru za zaposlene u oblasti zdravstva? Odredba kolektivnog ugovora koja reguliše ovo pitanje je kontradiktorna jer kaže da radniku pripada uvećanje od 50 % , a u nastavku u zagradi se kaže da u tim slučajevima radniku pored dnevnice za redovan rad ima dnevnicu od 100,00 KM, Koliko treba da dobije kada radi na dan državnog praznika 150,oo KM ili 250,00 KM ?

PITANJE: 1. Kada je u pitanju vođenje evidencije o prisustvu radnika na radu i odsustvima jasno mi je kad radnik dođe na posao upisuje početak rada. Kada završi sa poslom upisuje vrijeme završetka rada. Obzirom da smo mi zaista specifični, interesuje me kako u situaciji kada radnik dođe ujutro u 8h, evidentira se kao početak rada 8h pa onda recimo u 10h ima suđenje na osnovnom sudu u Banja Lukci i suđenje završi do 12h, pa se onda vrati u Zavod i ostane do kraja radnog vremena? Kako se to evidentira u evidenciji, recimo u koju rubriku se upisuje taj period od 10h do 12h? Da li je to rad na terenu ili šta? Ili recimo koleginica ide do resornog Ministarstva odnijeti poštu na protokol, kako se to evidentira? 2. Recimo radnik ima suđenje danas u 08h ujutro na sudu u Mostaru. Obzirom da mu do Mostara treba 4-5 sati vožnje, nema smisla da kreće u 3h ujutro. Znači, ići će dan ranije, odnosno uveče. Vratiće se recimo sledeći dan oko 18h. Kako se to evidentira u evidenciji o prisustvu radnika na radu i odsustvima? Radnik treba da dođe u planirano vrijeme polaska na put u Zavod i u koju rubriku piše početak, a u koju rubriku kada se sledeći dan u 18h vrati završetak? Da li je to terenski ili prekovremeni rad ili i jedno i drugo? Kako se obračunava, da li se plaća dnevnica ili se računaju prekovremeni sati ili i jedno i drugo? I da li je radnik sledeći dan ima pravo da slobodan dan?

PITANJE: Molimo vas za tumačenje člana 32. Zakona o platama zaposlenih lica u javnim ustanovama u oblasti zdravstva RS u kojem je propisano: stavu (1) “Zaposleni koji po nalogu rukovodioca rade duže od punog radnog vremena, za svaki sat prekovremenog radnog vremena imaju pravo na jedan sat kompenzujućeg radnog vremena. stav (2) “Vrijeme iz stava 1. preračunava se tromjesečno u slobodne dane i sate koji zaposleni treba da iskoriste najkasnije u roku od 6 mjeseci”. Da li se pod prekovremenim radom, iz člana 32. smatra samo rad duži od redovnog radnog vremena po nalogu rukovodioca, ili i onaj rad kojim je radnik ostvario višak sati radeći smjenski po 12 sati ili u turnusu 12/24 u toku mjeseca? S obzirom na gore navedeno i činjenicu da je Zakon o platama u zdravstvu lex specijalis koji umjesto plaćanja za prekovremene sate iste kompenzuje sa slobodnim satima/danima, postavljamo pitanje da li se smjenskim radnicima za ostvareni višak sati u toku mjeseca (radeći 12 ili 12/24) umjesto slobodnih sati može obračunati i isplatiti novčana naknada kao uvećanje na platu?

PITANJE: Povreda na radu uslijed prekovremenog rada – radnik nakon 8h rada na terenu mora da vozi do kuće još 6h. Poslodavac neće da mu plati noćenje i tjera ga da se vrati. Šta da uradi?

PITANJE: Za prekovremeni rad se, prema Zakonu o platama (zaposleni u državnoj službi) može dozvoliti korištenje pet slobodnih dana po osnovu kompenzirajućih sati. Da li Zakon o radu predviđa naknadu?

PITANJE: Da li se za prekovremeni rad radniku može ponuditi korištenje slobodnih dana. Državne službe to regulišu na način da se prekovremeni rad evidentira i tromjesečno se radi presjek stanja sati. Na osnovu toga se određuje da li će radnik koristiti višak sati ili će se raditi isplata viška sati (u dogovoru sa radnikom). Na osnovu kojeg zakona je regulisano isto?

PITANJE: U kom su odnosu odredba člana 61. st. 2. i 3. (radnik ne može raditi prekovremeno više od 180 časova, odnosno 230 časova godišnje) i odredbe člana 207. (ugovor o dopunskom radu) po kome radnik kod drugog poslodavca može raditi do polovine punog radnog vremena ili 1000 časova godišnje?

PITANJE: Da li u slučaju da dođe do prekovremenog rada radnika možemo na ime prekovremenih sati da damo radnicima slobodne dane?

PITANJE: Šta je osnovica za obračun prekovremenog rada, rada na državni praznik i rada noću?

PITANJE: Da li je dozvoljeno duže od četiri sata prekovremenog dnevnog rada?

PITANJE: Da li se za prekovremeni rad treba „dati“ slobodan dan u skladu sa članom 16. Zakona o platama (državna služba) ili naknada u skladu sa Zakonom o radu?